Λαογραφία - Ήθη / Έθιμα

Νομός Ροδόπης
Κλήδονας ή Καλογιάννια

Έθιμο που τελείται από τους Σαρακατσάνους Ν.Ροδόπης στις 24 Ιουνίου, γιορτή του Αη Γιάννη του Κλήδονα, στον παραδοσιακό οικισμό των Σαρακατσάνων στο Πόρτο Λάγος (σύνορα Ν.Ροδόπης-Ν.Ξάνθης)


Τζαμάλα

Έθιμο της Αν Θράκης .Τελείται τέλη Οκτωβρίου στην Νέα Ανδριανή Ν. Ροδόπης. Τελετουργικό αγροτικό , ευετηριακό έθιμο της σποράς και της καλής σοδειάς με δραματοποιημένη δράση .Στην Σταυρούπολη της Ξάνθης τελείται με παραλλαγές τις αποκριές .Παλαιότερα το έθιμο γινόταν με παραλαγγές και στα Βρυσικά Διδυμοτείχου ,Ν.Εβρου


Λαϊκό Δρώμενο του κλεψίματος

Έθιμο της Αν. Θράκης της περιοχής Μαλγάρων, τελείται,στις 26 Φλεβάρη ,παραμονή των Αγίων Θεοδώρων στα χωριά Παμφορο ., Αιγειρος και Ροδίτης .Τα παλικάρια του χωριού κατά ομάδες, μετά τις 12 τα μεσάνυχτά εφορμούν στις αυλές των κοριτσιών που είναι σε ηλικία γάμου και « κλέβουν» αγροτικά εργαλεία ,κάρα, καρότσες κλπ τα οποία εναποθέτουν στην πλατεία του χωριού όπου τα βρίσκουν την επομένη το πρωί οι γονείς των κοριτσιών .εναποθέτουν στην πλατεία του χωριού όπου τα βρίσκουν την επομένη το πρωί οι γονείς των κοριτσιών.


Γιορτή του Αγίου Τρύφωνα

Η Γιορτή του Αγίου Τρύφωνα προστάτη της αμπελουργίας, είναι έθιμο της Αν. Ρωμυλίας και τελείται την 1η Φλεβάρη στη Μεσούνη Ν.Ροδόπης και στα Δίκαια Ν.Εβρου


Πιπερούγγα

Ένα είδος λιτανείας για την πρόκληση βροχής .Τελειτο παλαιότερα σε πολλά χωριά του Ν.Δράμας και του Ν. Ροδόπης χριστιανικά και μουσουλμανικά και τη συναντάμε με πολλές παραλλαγές και ονομασίες όπως Πιρπερίτσα, Περπερούγγα , Περπελούτκα ,Περπερούνα ή Ντουντούλα. Σήμερα τελείται στην Νέα Ανδριανη από τον πολιτιστικό Σύλλογο Γυναικών .


Λαικό Δρώμενο της Πρωτομαρτιάς

Λέγεται και έθιμο της φωτιάς. Ανάβουν φωτιές, ψήνουν λαλαγγίτες, λουκουμάδες, φορούν τον Μάρτη, γιορτάζουν τον ερχομό της Άνοιξης. Τελείται ακόμη, με παραλλαγές και με πρωτοβουλία των Πολιτιστικών Συλλόγων Γυναικών στη Μέση, Παραδημή, Πάμφορο.


Λαικό δρώμενο της φωτιάς

Λέγεται και έθιμο της φωτιάς. Ανάβουν φωτιές ,ψήνουν λαλαγγίτες ,λουκουμάδες , φορούν τον Μάρτη , γιορτάζουν τον ερχομό της Άνοιξης . Τελείται ακόμη ,με παραλλαγές ,και πρωτοβουλία των Πολιτιστικών Συλλόγων Γυναικών στη Μέση ,Παραδημή , Πάμφορο.


Λαϊκό Δρώμενο ΝΤΕΒΕ ( καμήλα )

ΝΤΕΒΕ (καμήλα) Ένας θίασος νεαρών αντρών μεταμφιέζεται στους ρόλους ενός γάμου. Κάποιος άντρας ντύνεται νύφη, άλλος γαμπρός και τα υπόλοιπα μέλη του θιάσου αναλαμβάνουν τους ρόλους των συγγενών. Η παρέα των μεταμφιεσμένων επισκέπτεται τα σπίτια του χωριού ή του μαχαλά, και στις αυλές τους αναπαριστούν στοιχεία από το τελετουργικό των γάμων. Στο τέλος της μιμικής δράσης τα μέλη του θιάσου δέχονται συμβολικά προσφορές χρημάτων. Αργά το βράδυ στήνεται γλέντι.


Μπάμπω

Γιορτή γονιμική , ευετηριακή και αμιγώς γυναικεία ,όπου τιμάται η Μπάμπω, η μαμή του χωριού .Τελείται στην αρχή του νέου χρόνου στις ,8 Γενάρη και συμπίπτει με την περίοδο του μετα -δωδεκαήμερου ,που είναι και περίοδος καρναβαλική στη Β. Ελλάδα καθώς οδηγεί σε μεταμφιέσεις και ελευθεριότητες που γίνονται αποδεκτές απ ΄όλη την τοπική κοινωνία με την προσδοκία μιας ευτυχισμένης και τυχερής χρονιάς. . Τελείται με μικρές παραλλαγές στη Ροδόπη στα χωριά : Ξυλαγανή , Προσκυνητές , Στρύμη , Διώνη , Κρωβύλη, Σάππες , Ίμερος ,Φανάρι ,Ροδίτης . Νομός Ξάνθης : Νέα Κεσσάνη , Μάγγανα ,στον Ν.Δράμας στην Καλή Βρύση και στον Βώλακα


Μωμόγεροι ή Μωμογέρια

Λαϊκό σατυρικό ευετηριακό δρώμενο με προθεατρική μορφή. Τελείται από τους Πόντιους με παραλλαγές στους νομούς Δράμας (Πλατανιά και Σιταγρούς) και στο Θρυλόριο Ν.Ροδόπης. Αναπαρίσταται στις αυλές των σπιτιών και στις πλατείες τις ημέρες του Δωδεκαημέρου (μεταξύ 17 Δεκεμβρίου και 1ης Ιανουαρίου). Κύριο πρόσωπο ο Μωμόγερος η Κιτί Γοτσάς με θίασο συντελεστών όπως η νύφη και ο γαμπρός, ο Αλή (έφιππος), ο πατέρας ,ο γιατρός, o οργανοπαίχτης, ο κουμπάρος, ο χωροφύλακας, δυο μικροί διάβολοι, η έγκυος γυναίκα και η συνοδεία.


Kαρναβάλι Σαππών

Καρναβαλική παρέλαση ,αρμάτων και μεταμφιεσμένων την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς .


Το Κουρμπάνι Αγίου Αθανασίου

Το κουρμπάνι ανήμερα της γιορτής του Αγίου Αθανασίου στις 2 Μαίου, τελείται προς τιμή του Αγίου σε χωριά όπως η Στρύμη (Ν.Ροδόπης) και η Δαδιά (Ν.Έβρου). Ένα μοσχάρι σφάζεται, ευλογείται από τον ιερέα του χωριού, μαγειρεύεται στον αυλόγυρο της εκκλησίας και προσφέρεται στους προσερχόμενους.


Εντερλές -HEDERELLEZ

Πανάρχαια γονιμική γιορτή ,για το καλωσόρισμα της άνοιξης τελείται από τους μουσουλμάνους της Θράκης κυρίως από τους Πομάκους και τους ΡΟΜ στις 6 Μαίου .Το συναντούμε με διάφορες παραλλαγές σ όλα τα χωριά του ορεινού όγκου της Ροδόπης και στους ΡΟΜ περιοχής Αναχώματος και Αλάν Κογιου Κομοτηνής


Σαγιά

Την παραμονή των Φώτων στις 5 Γενάρη οι κάτοικοι του χωριού Ασκητές Ν.Ροδόπης ανάβουν μεγάλη φωτιά γύρω από την οποία χορεύουν και τραγουδούν.


Πανηγύρι της Πάλης στο Χίλια( γιορτή yayla)

Παλαιστές από Τουρκία ,Ελλάδα και Βουλγαρία παλεύουν για τρεις μέρες Με τη συμμετοχή χιλιάδων επισκεπτών στην ορεινή περιοχή Χίλια Ν. Ροδόπης στις αρχές του Αυγούστου ( δεν είναι σταθερή η ημερομηνία τέλεσης του )


Πανηγύρι της Πάλης στο Αλάν Τεπέ

Πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται στην περιοχή Αλάν Τεπέ της Ορεινής Ροδόπης κάθε χρόνο στα τέλη Αυγούστου για να παρακολουθήσει τριήμερη πάλη ..


Φωτιά της Πρωταυγουστιάς

Ανάβουν στο χωριό της Μαρώνειας την 1η Αυγούστου μεγάλες φωτιές παράλληλα με γλέντι χορό και οινοποσία


Κουρμπάνι προς τιμή του Αγίου Αθανασίου

Στις 18 Γενάρη, κουρμπάνι προς τιμή του Αγίου στην Κορνοφωλιά και Δαδιά Έβρου καθώς και στη Στρύμη Ροδόπης.


Xελιδονίσματα

Έθιμο για την υποδοχή της Άνοιξης .Ομάδα νέων κοριτσιών και αγοριών κρατώντας στεφάνια γυρνούν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας το τραγούδι της χελιδόνας την 1η του Μάρτη .


Λαζαρίνες

Έθιμο που τελείται το Σάββατο του Λαζάρου .Μία ομάδα κοριτσιών περιφέρεται από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας τα κάλαντα του Λαζάρου


Κάλαντα των Βαίων

Ποντιακό έθιμο της Κυριακής των Βαΐων ,στο Θρυλόριο


Ποντιακό ταφικό εθιμο

Ένα ιδιαίτερο έθιμο των Ποντίων του Θρυλορίου ανήμερα του Αγίου Πνεύματος .


Κρέμασμα του αυγού και ο χορός της σκούπας

Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς ο Πολιτιστιστικός Σύλλογος Γυναικών Στρύμης (Ν.Ροδόπης ) διοργανώνει γλέντι όπου οι γυναίκες τελούν ένα πατροπαράδοτο δρώμενο με σατυρικό και ψυχαγωγικό σκοπό χορεύοντας με τη σκούπα. Επίσης συμπληρώνουν τη διασκεδάση τους με το κρέμασμα του αυγού. Σύμφωνα με το έθιμο οι γυναίκες κάθονται σε κύκλο και έχοντας τα χέρια πίσω στην πλάτη προσπαθούν ν΄ αρπάξουν με το στόμα το βρασμένο αυγό που κρέμεται από μια κλωστή στηριγμένη σε ένα μακρύ ξύλο που κρατά μια εξ αυτών.