Στη νοτιοδυτική παραλία της Σαμοθράκης, στη θέση Μικρό Βουνί, ΝΔ από το χωριό Αλώνια, βρέθηκε η τούμπα ενός τειχισμένου προϊστορικού οικισμού, ο οποίος πιθανότατα ήταν χτισμένος πάνω σε ακρωτήρι. Ο οικισμός έχει έκταση 10 περίπου στέμματα και υπολογίζεται ότι αντιπροσώπευε έναν πληθυσμό της τάξης των 400-600 ατόμων. Χρονολογείται περίπου στο τέλος της 6ης χιλιετίας-1700 π.Χ.

Οι αρχαιολογικές ανασκαφές εστίασαν κυρίως στη διερεύνηση της πολιτιστικής ακολουθίας, όπως διασώθηκε στις ανασκαμμένες στρωματογραφημένες επιχώσεις, οι οποίες σχηματίζουν την τούμπα και στην κορυφή του υψώματος έχουν πάχος γύρω στα 8 μ. Οι ραδιοχρονολογήσεις έδειξαν ότι υπάρχει και εδώ το κενό της τελευταίας φάσης της Νεότερης Νεολιθικής εποχής, το οποίο χωρίζει τα νεολιθικά στρώματα απ' αυτά της πρώιμης Χαλκοκρατίας.

Η ανασκαφική έρευνα στην περιοχή αποκάλυψε «έγγραφα» σε πηλό ενός μινωικού, πιθανότατα κνωσιακού, αρχείου, τα οποία χρονολογούνται στη Μέση Χαλκοκρατία (19-18ος αι. π.Χ.). Το γεγονός ότι βρέθηκαν για πρώτη φορά τόσο μακριά από την Κρήτη μινωικά «έγγραφα», επιβεβαιώνει τις εμπορικές συναλλαγές της Κρήτης με τη Σαμοθράκη και το βορειοανατολικό Αιγαίο. Στο Μικρό Βουνί βρέθηκε μια επιγραφή στη Γραμμική Α’, η οποία αποτελεί ένα από τα πρωιμότερα δείγματα χρήσης της γραφής αυτής εκτός Κρήτης και σφράγισμα με το πρώτο μέρος της ιερογλυφικής Φόρμουλας Προσφοράς (ιερογλυφικά σημεία-συλλαβογράμματα του διπλού πέλεκυ και της σουπιάς). Τα ευρήματα αυτά ίσως υποδηλώνουν το ρόλο της θρησκευτικής ιδεολογίας στις οικονομικές δραστηριότητες της μινωικής ελίτ.

Βιβλιογραφία:

Μάτσας Δ., (1984). Μικρό Βουνί Σαμοθράκης. Μια προϊστορική κοινότητα σ' ένα νησιωτικό σύστημα του ΒΑ Αιγαίου. Ανθρωπολογικά 6, σελ. 73-94.

Μάτσας Δ., (1994). Η Σαμοθράκη στην Αρχαιότητα, Αφιέρωμα: Σαμοθράκη, Εφημερίδα Καθημερινή, σελ. 4.

Μάτσας Δ., Μπακιρτζής Α. (1998). Σαμοθράκη, Μικρός Πολιτισμικός Οδηγός, Έκδοση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης & Δήμου Σαμοθράκης, ΙΘ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, 12η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, σελ.100-102.

Οδηγός περιήγησης Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, (2000). Έκδοση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, σελ. 101.

Σαμοθράκη, το νησί των μυστηρίων, Έκδοση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης.

Τριαντάφυλλος Δ., (1994). Αρχαία Θράκη, στο Θράκη, Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Ανατ. Μακεδονίας – Θράκης, σελ. 39-40.

Lehmann K. (1998). Samothrace, A Guide to the excavations and the museum, Institute of Fine Arts, New York University, σελ.165-169.