Εισαγωγή
Η οπτική παρουσίαση της πληροφορίας που είναι αποθηκευμένη σε κάποιο ηλεκτρονικό υπολογιστή, έχει περάσει από πολλά στάδια εξέλιξης μέχρι να καταλήξει στη έγχρωμη οθόνη που όλοι μας γνωρίζουμε σήμερα. Η οπτικοποίηση της ψηφιακής πληροφορίας στη δεκαετία του 1950 ήταν εφικτήμόνο μέσω πάμπολλων ενδεικτικών λυχνιών και εκτυπώσεων, ενώ η οπτικοποίηση ψηφιακής πληροφορίας σε οθόνη διαδόθηκε κατά τη δεκαετία του 1970. Ωστόσο, το μόνο που ήταν σε θέση να απεικονίσουν οι οθόνες αλλά και οι υπολογιστές της δεκαετίας του 70 ήταν μονόχρωμο κείμενο και γραφικά χαμηλής ανάλυσης. Σήμερα βέβαια, τόσο οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές όσο και οι οθόνες τους, είναι σε θέση να απεικονίσουν από απλό μονόχρωμο κείμενο μέχρι και έγχρωμα γραφικά πολύ υψηλής ευκρίνειας και για το λόγο αυτό η χρήση τους έχει επεκταθεί σε εφαρμογές πολύ πιο πέρα από τη συγγραφή κειμένων και τη διαχείριση εταιρικών βάσεων δεδομένων.
Η πιο κοινότυπη συσκευή απεικόνισης ψηφιακών δεδομένων από κάποιο Η/Υ ανέκαθεν ήταν η κοινή οθόνη καθοδικού σωλήνα, ωστόσο η σύγχρονη τεχνολογία έχει να επιδείξει μια ευρεία γκάμα προϊόντων ηλεκτρονικής παρουσίασης ψηφιακής πληροφορίας, η οποία έχει ως στόχο την κάλυψη των ιδιαίτερων απαιτήσεων της κάθε εφαρμογής. Τεχνολογίες όπως αυτή των υγρών κρυστάλλων αλλά και της DLP ήδη παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις σύγχρονες συσκευές απεικόνισης, ενώ στο πολύ κοντινό μέλλων η τεχνολογία του καθοδικού σωλήνα, που μας εξυπηρετούσε τα τελευταία 70 χρόνια, μάλλον θα αποσυρθεί οριστικά. Ποιες, όμως, είναι οι διαθέσιμες τεχνολογίες απεικόνισης και ποια είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της καθεμίας; Πριν εξετάσουμε την κάθε τεχνολογία απεικόνισης ξεχωριστά, θα ήταν σκόπιμο να παρουσιάσουμε κάποια γενικά στοιχεία που είναι κοινά σε όλες της συσκευές απεικόνισης μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή, τα οποία είναι:
- Το μέγεθος της οθόνης, το οποίο μετριέται σε ίντσες και εκφράζει την απόσταση μεταξύ της κάτω και της απέναντι επάνω γωνίας του πλαισίου απεικόνισης. Όσο μεγαλύτερη είναι αυτή η τιμή τόσο μεγαλύτερη είναι και η εικόνα που παρουσιάζεται στην οθόνη. Συνεπώς, όσο αυξάνεται το μέγεθος της απεικόνισης τόσο αυξάνεται και η απόσταση από την οποία μπορεί αυτή να καταστεί αντιληπτή και έτσι η πληροφορία είναι εφικτό να παρουσιαστεί σε μεγαλύτερο κοινό από την ίδια συσκευή απεικόνισης. Επίσης, ανάλογα με την τεχνολογία απεικόνισης, όπως επίσης και τις απαιτήσεις της κάθε εφαρμογής, η αύξηση στο μέγεθος της οθόνης μπορεί να συνοδεύεται και από αντίστοιχη αύξηση στην ανάλυσή της και κατά συνέπεια στο ποσό της πληροφορίας που μπορεί να απεικονιστεί σε αυτή.
- Η ανάλυση της οθόνης, εκφράζεται από το γινόμενο δύο αριθμών Χ, Υ και αφορά την ευκρίνεια της απεικόνισης. Οι αριθμοί αυτοί είναι ο μέγιστος αριθμός διακριτών εικονοστοιχείων (pixel) που μπορούν να απεικονιστούν στον οριζόντιο και κατακόρυφο άξονα της οθόνης αντίστοιχα. Το εικονοστοιχείο είναι το στοιχειώδες δομικό συστατικό μιας ψηφιακής εικόνας, το οποίο στην περίπτωση των έγχρωμων οθονών εκφράζεται από τρεις αριθμούς, έναν για κάθε βασικό χρώμα, κόκκινο, πράσινο και μπλε.
- Βάθος χρώματος, εκφράζεται σε Bit με ένα διψήφιο αριθμό και αφορά το μέγιστο αριθμό χρωμάτων που μπορεί να απεικονίσει η συσκευή. Τα χρώματα που είναι εφικτό να αποδοθούν από μια συσκευή απεικόνισης, είναι ο αριθμός δύο υψωμένος στη δύναμη των bit χρώματος που χαρακτηρίζουν τη συσκευή αυτή. Έτσι όταν στα τεχνικά χαρακτηριστικά μιας συσκευής απεικόνισης αναφέρεται πως αυτή είναι ικανή να αποδώσει 24 bit βάθος χρώματος, εννοείτε πως είναι εφικτό να αποδοθούν 224=16.777.216 διαφορετικά χρώματα. Παρόλο που ο άνθρωπος δεν είναι σε θέση να διαχωρίσει ούτε καν το ένα δέκατο από αυτά, τα 24 bit βάθος χρώματος αποτελούν τη βάση στις σύγχρονες έγχρωμες συσκευές απεικόνισης.
- Η φωτεινότητα μιας οθόνης μετριέται σε κεριά και εκφράζει τη μέγιστη ποσότητα φωτός που εκλύεται από τη συσκευή απεικόνισης.
- Η αντίθεση της οθόνης, εκφράζεται από το λόγο Χ προς 1 και αφορά τη διαφορά στη φωτεινότητα μεταξύ του άσπρου και του μαύρου. Όσο πιο μεγάλο είναι το Χ τόσο πιο μεγάλη είναι η αντίθεση της οθόνης και κατά συνέπεια τόσο πιο «ζωηρά» εμφανίζονται τα χρώματα.
- Η συχνότητα ανανέωσης της οθόνης, εκφράζεται σε Hz (Χερτς) και αφορά πόσες φορές το δευτερόλεπτο ζωγραφίζεται η εικόνα στην οθόνη. Τιμές από 75 και πάνω είναι οι πλέον αποδεκτές, κυρίως για λόγους εργονομίας, αφού από εκεί και κάτω είναι πιθανό μερικοί άνθρωποι να παρατηρήσουν τρεμούλιασμα στην εικόνα (αλλιώς γνωστό και ως flickering).
- Ο λόγος των πλευρών μιας οθόνης, εκφράζεται με το λόγο δύο αριθμών Χ:Υ και αφορά την αναλογία μεγέθους μεταξύ της οριζόντιας και κατακόρυφης πλευράς της οθόνης. Οι πιο κοινές αναλογίες είναι αυτές των 4:3, 5:4 και 16:9. Όσο μεγαλύτερο είναι το Χ τόσο πιο παραλληλόγραμμο είναι το σχήμα της οθόνης. Σύμφωνα με έρευνες, το οπτικό πεδίου του ανθρώπου προσεγγίζεται καλύτερα από την αναλογία 16:9.
Τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι κοινά για όλες τις συσκευές απεικόνισης και για το λόγο αυτό θα γίνεται αναφορά σε αυτά ονομαστικά. Παρακάτω θα παρουσιαστούν αναλυτικά οι διάφορες τεχνολογίες απεικόνισης που είναι εμπορικά διαθέσιμες σήμερα και θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην παρουσίαση τρισδιάστατων θεμάτων μέσω αυτών.