Γεώργιος Τσιγάρας Πηγή: Ι.Π.Ε.Τ. © Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης

εκτύπωση θέματος

Θέση: Ο ναός βρίσκεται μέσα στην βυζαντινή πόλη, στη βορειοδυτική πλαγιά του λόφου στο δυτικό τμήμα του βυζαντινού Πολυστύλου.
Το Μνημείο: Χρονολογείται στον 12ο-13ο αιώνα, σύμφωνα με τα νομίσματα και την κεραμική που βρέθηκαν στα ερείπια του ναού κατά τη διάρκεια των ανασκαφών. Σύμφωνα με τα ανασκαφικά συμπεράσματα, φαίνεται ότι ο ναός καταστράφηκε γύρω στον 15ο αιώνα.
Πρόκειται για ένα συνεπτυγμένου τύπου σταυροειδή εγγεγραμμένο ναό με τρούλλο που απολήγει στην ανατολική του πλευρά σε τρίπλευρη εξωτερικά κόγχη. Στο μέσον της δυτικής πλευράς του μνημείου βρισκόταν η είσοδος, το μαρμάρινο κατώφλι της οποίας έχει διασωθεί μέχρι σήμερα στην αρχική του θέση.
Χαρακτηριστικό του μνημείου είναι, κατά τον ανασκαφέα, οι παχείς συγκριτικά με τις διαστάσεις του τοίχοι, που έχουν πλάτος 0,72 μέτρων. Η τοιχοποιΐα είναι επιμελημένη και οι λίθοι που χρησιμοποιούνται, προέρχονται από κτίσματα της κλασικής περιόδου.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το νεκροταφείο που εκτεινόταν γύρω από το ναό. Οι τάφοι που ανακαλύφτηκαν είναι κιβωτιόσχημοι και λακκοειδείς και είναι κτισμένοι με πέτρες μεσαίου μεγέθους, ενώ έχουν χρησιμοποιηθεί και πώρινες σαρκοφάγοι που προέρχονται από νεκροταφείο της ρωμαϊκής περιόδου. Στο νεκροταφείο αυτό έχουν χρησιμοποιηθεί ξύλινα φέρετρα, αν κρίνει κανείς από την ύπαρξη πολλών καρφιών που ανακαλύφτηκαν σ’ αυτούς, στοιχείο που, κατά τους ανασκαφείς, φανερώνει την ευρύτατη διάδοση του τρόπου αυτού της ταφής. Ένα χάλκινο νόμισμα που χρονολογείται στο πρώτο μισό του 13ου αιώνα αποτελεί ενδεχομένως στοιχείο για τη χρονολόγηση του νεκροταφείου σ’ αυτή την εποχή.
Η ανεύρεση στο δάπεδο του ναού σπασμένου οθωμανικού πιάτου των αρχών του 15ου αιώνα και ενός πρώιμου οθωμανικού νομίσματος, θα πρέπει ίσως να συσχετισθεί με την εγκατάλειψη του Πολυστύλου μετά την κατάληψη της περιοχής από τους Οθωμανούς.
Βιβλιογραφία: Χ. ΜΠΑΚΙΡΤΖΗΣ, Ανασκαφή Πολυστύλου Αβδήρων, Πρακτικά Αρχαιολογικής Εταιρείας (1982)• Χ. ΜΠΑΚΙΡΤΖΗΣ, Νομός Ξάνθης Πολύστυλο (¶βδηρα), Αρχαιολογικόν Δελτίον 37 (1982)• Χ. ΜΠΑΚΙΡΤΖΗΣ, Βυζαντινή Θράκη, 330-1453, Θράκη, Αθήνα 1994• Χ. ΜΠΑΚΙΡΤΖΗΣ - Δ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ, Θράκη, (Πολιτιστικοί Οδηγοί), Αθήνα 1988• Ν. ΚΑΛΛΙΝΤΖΗ - Δ. ΤΕΡΖΟΠΟΥΛΟΥ - Ν. ΖΗΚΟΣ - Σ. ΔΑΔΑΚΗ, ¶βδηρα - Πολύστυλον (Αρχαιολογικός Οδηγός), Ξάνθη 1998• Χ. ΜΠΑΚΙΡΤΖΗΣ, Ανασκαφή Πολυστύλου, Πρακτικά Αρχαιολογικής Εταιρείας (1983)• Γ. ΧΡ. ΤΣΙΓΑΡΑΣ, Μονόχωρος τρουλλαίος ναός στο Πολύστυλο, στο: Θρησκευτικά Μνημεία στο Νομό Ξάνθης, επιμέλεια: Γεώργιος Χρ. Τσιγάρας, Ξάνθη 2005.