Οδηγός Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης

Ο Δήμος Ιάσμου βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του Ν. Ροδόπης. Συνορεύει βορειοδυτικά με το Ν. Ξάνθης, βορειοανατολικά με τη Βουλγαρία, ενώ νοτιοδυτικά βρίσκεται η λίμνη Βιστονίδα. Η έκταση του Δήμου είναι 200km2 και πληθυσμός 677ης 4 άτομα. Ο Δήμος αποτελείται από τους οικισμούς: Ιάσμου, Αμβροσίας, Παλλαδίου, Μικρού Παλλαδίου, Σάλπης, Γλυκονερίου, Διαλαμπής, Κοπτερού, Μωσαϊκού, Γαλήνης, και Ιππικού. Έδρα του είναι ο Ίασμος που απέχει 20 χλμ από την Κομοτηνή και 28 χλμ από την Ξάνθη, επικοινωνεί με ιδιαίτερο κόμβο με την Εγνατία οδό και είναι χτισμένος στους πρόποδες της οροσειράς Ροδόπης, σε μια τοποθεσία μοναδική που συνδυάζει τον εύφορο κάμπο και τη μαγεία του βουνού. Εδώ συνυπάρχουν αρμονικά χριστιανοί και μουσουλμάνοι, που ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και τη κτηνοτροφία. Εικάζεται ότι η ύπαρξη του είναι αποτέλεσμα της μετεγκατάστασης των κατοίκων της Αναστασιούπολης, μετά την κατάκτησή της από τους Τούρκους το 1360-1400. Πλούσιο είναι το μυθολογικό υλικό που συνδέεται με τη λίμνη Βιστονίδα (καταφύγιο για πάνω από 200000 υδροβίων πουλιών). Λέγεται ότι οφείλει το όνομά της Στους Βίστωνες, τον αρχαίο Θρακικό λαό. Ο Ηρακλής έφτασε μέχρι εδώ για τον όγδοο άθλο του, να σκοτώσει τα ανθρωποφάγα άλογα του Διομήδη. Όμως παρά τις προσδοκίες του Ευρυσθένη να απαλλαγεί από τον Ηρακλή, αυτός σκότωσε τα άλογα αλλά έχασε τον φίλο του Άβδηρο και τότε προς τιμήν του ίδρυσε τα Άβδηρα, την πόλη-πατρίδα του φιλοσόφου της ατομικής θεωρίας, του Δημόκριτου.

Η Αναστασιούπολη ήταν από τις σημαντικότερες πόλεις της Θράκης και κτίσθηκε από τον αυτοκράτορα Αναστάσιο Α (491-518 μ.Χ.) στον μυχό της Βιστονίδας. Τα τείχη της πόλης σώζονται σε όλη τους σχεδόν την περίμετρο και εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη. Σημαντικό έργο ήταν το υδραγωγείο της πόλης, κτισμένο στα χρόνια του Ιουστινιανού.

Στον Ίασμο αξίζει να θαυμάσει κανείς τα υπέροχα εκκλησάκια, τα μικρά παραδοσιακά σπίτια, τα ανηφορικά δρομάκια που οδηγούν στις πλαγιές του βουνού και την υπέροχη Θρακική φύση. Οι πεδινές περιοχές και οι δασώδεις ορεινοί όγκοι συνθέτουν το πανέμορφο φυσικό περιβάλλον του Δήμου Ιάσμου, καθώς πολλές μορφές ζωής επιβιώνουν γύρω και μέσα σε αυτό. Ο επισκέπτης θα θαυμάσει μνημεία όπως ο τρίκλιτος ναός των πρώτων χριστιανικών χρόνων στον Πολύανθο, ο αρχαίος θρακικός οικισμός στο Ληνό, τα ερείπια της Μαξιμιανύπολης- Μοσυνούπολης, τον οχυρωματικό περίβολο της Αναστασιούπολης- Περιθεωρίου και την υπέροχη βυζαντινή γέφυρα του Κομψάτου. Αξέχαστη θα μείνει στον επισκέπτη η διαδρομή- προσκύνημα στη δεύτερη, μετά το Άγιο Όρος σε ακτινοβολία, μοναστική πολιτεία του Παπίκιου Όρους. Το Παπίκιο Όρος είναι ένα βουνό μετρίου ύψους με κωνικό σχήμα στα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Οι δύο ψηλότερες κορυφές του στο ελληνικό έδαφος έχουν υψόμετρο 1483 μέτρα και 1460 μέτρα. Στα 1000 μέτρα εντοπίζονται δάση φυλλοβόλων δρυών και είδη πεύκων. Πάνω από τα 1000 μέτρα κυριαρχούν τα δάση της ανατολικής οξιάς. Η ανώτερη ζώνη του Παπικίου Όρους είναι από τους σημαντικότερους βιότοπους της χώρας μας, μιας και περιλαμβάνει σπάνια είδη χλωρίδας.

Σήμερα ο πολιτιστικός σύλλογος Ιάσμου, έχει αρχείο παλιού φωτογραφικού υλικού και καταβάλλει προσπάθειες για συγκέντρωση και αποτύπωση ηθών, εθίμων, δημοτικών τραγουδιών, ανεκδότων και αφηγήσεων. Λειτουργούν τμήματα φωτογραφίας, ζωγραφικής, χιονοδρομίας, σκακιού, δανειστικής βιβλιοθήκης, βυζαντινής μουσικής και χορού. Στη διασταύρωση Φαναριού οι Σαρακατσάνοι Ιασμιώτες έστησαν μουσειακό Σαρακατσάνικο οικισμό και κάθε χρόνο στα «Καλογιάννια» ξανάβουν οι φωτιές του Κλήδωνα και στον εσπερινό το εκκλησάκι του οικισμού ζωντανεύει.

Οι κάτοικοι της περιοχής αυτής, άνθρωποι των παραδόσεων που φημίζονται για το μεράκι τους και το υπέροχο ντόπιο τσίπουρο που παράγουν, θα κλέψουν σίγουρα την καρδιά του επισκέπτη που θα έχει την τύχη να βρεθεί στον όμορφο τούτο τόπο.