20/11/2006
Γέφυρα του παπά
Η γέφυρα του παπά («παπάς κιοπρουσού») βρίσκεται στα Πομακοχώρια του Ν.Ξάνθης στον ποταμό Κόσυνθο, ανάμεσα στους οικισμούς Ωραίον και Ρεύμα και σε υψόμετρο 415 μ. (γεωγραφικό στίγμα Ν 41.15.478 Ε 024.48.907). Στα βορειοδυτικά της γέφυρας βρίσκεται το χωριό Θεοτόκος (πομακικά Τεοτόου) και στα νότιοδυτικά της βρίσκεται το χωριό Σταμάτιο (πομακικά Σταματάτσκο).
Η γέφυρα του παπά είναι δίτοξη με μήκος καταστρώματος 26 μ. και πλάτος 2.20 μ. με προσανατολισμό ΒΑ-ΝΔ (ΒΑ έξοδος προς Ωραίον). Το μεγάλο τόξο έχει μήκος 11.70 μ. και ύψος 6.70 μ. Η κορυφή του τόξου απέχει από το πάνω μέρος του στηθαίου 1.50 μ. Το στηθαίο του καταστρώματος έχει ύψος 30 εκ. Οι πέτρες που έχουν χρησιμοποιηθεί για την καμάρα έχουν μήκος 51 εκ. Το μικρότερο τόξο έχει ύψος 2.50 μ. και μήκος 1.50 μ. Η γωνία όπου συνεχίζει ο ΝΔ πτερυγότοιχος διαμορφώνεται με μια κλειστή καμάρα. Το λιθόστρωτο, που είναι κατασκευασμένο από ακανόνιστα τοποθετημένες πέτρες των γύρω βουνών, πλαισιώνεται με στενές πέτρινες λωρίδες, και είναι σκεπασμένο με χώμα για να διευκολύνεται η διάβαση.
Το ΒΑ βάθρο εδράζεται πάνω στα βραχώδη πρανή του ρέματος ενώ για το ΝΔ βάθρο του μεγάλου τόξου έχουν κατασκευαστεί ιδιαίτερα γερά θεμέλια με μεγάλες λαξευμένες πέτρες. Πολύ ισχυρό ασβεστοκονίαμα έχει χρησιμοποιηθεί παντού, ιδιαίτερα στις πέτρες του τόξου. Λιγότερο ασβεστοκονίαμα υπάρχει στα γεμίσματα εκεί που η γέφυρα εφάπτεται με τα ΒΑ πρανή. Εκεί η κατασκευή μοιάζει σχεδόν ξερολιθική και οι πέτρες δεν έχουν τοποθετηθεί σε σειρές ή ακολουθώντας κάποιο σχέδιο. Πιθανόν το συγκεκριμένο τμήμα να αποτελεί διορθωτική παρέμβαση μετά από κάποια πλημμύρα.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η χάραξη σταυρού που υπάρχει στο κλειδί της καμάρας του μεγάλου τόξου (ΒΔ όψη). Οι άκρες του σταυρού είναι πεπλατυσμένες, ενώ στο πάνω μέρος του σταυρού υπάρχει μικρή οριζόντια γραμμή. Εκτός από το σταυρό έχουμε ακόμα μία λαξευμένη πέτρα, αυτή τη φορά στη ΝΑ όψη του τόξου και όχι στο κέντρο της καμάρας αλλά επτά πέτρες αριστερά από το κλειδί. Στην πέτρα αυτή του τόξου υπήρχε χαραγμένη γυναικεία μορφή. Προφορική μαρτυρία του μυλωνά Χασάν Χουσεΐνκο (έτος γέννησης 1937) μας πληροφορεί ότι η μορφή φαίνονταν πολύ καλά παλαιότερα αλλά έχει πλέον καταστραφεί. Σύμφωνα με τα λόγια του ίδιου του μυλωνά, διακρίνονταν μια «Καρακατσαναία» που κρατούσε μαχαίρι στο πλάι. ¶λλη μαρτυρία ανέφερε τη μορφή της Παναγίας που κρατούσε θυμιατό. Σήμερα διακρίνεται μόνο η κεφαλή της γυναικείας φιγούρας.
Η ονομασία της γέφυρας του παπά συνδέει το χώρο με κάποιον ιερέα ο οποίος πιθανόν να ήταν ο χορηγός τη κατασκευής. Η γειτνίαση της γέφυρας με τον ονομαζόμενο «μύλο του παπά» («παπάς ντερμέν») προσέδιδε στη γέφυρα του παπά μεγαλύτερη τοπική σημασία καθώς διευκόλυνε τη μεταφορά καλαμποκιού για άλεσμα στο μύλο. Σημειώνουμε ότι ο συγκεκριμένος νερόμυλος είναι ένας από τους ελάχιστους που παραμένουν σε λειτουργία στην ορεινή Ξάνθη από ένα σύνολο 62 νερόμυλων που υπήρχαν παλαιότερα.
|