Αναζητήστε στην Πύλη

Σύνθετη αναζήτηση
 
Αρχική 28 Μαρτίου 2024
Πολιτισμός Προσωπικότητες Ανατολική Μακεδονία και Θράκη

Ήχοι - Βίντεο
Δεν υπάρχουν αρχεία ήχου και βίντεο.

Σχετικοί Σύνδεσμοι
Δεν υπάρχουν σχετικοί σύνδεσμοι.

’λλα Αρχεία
Δεν υπάρχουν αρχεία.
Συντεταγμένες Στοιχείου
Δεν έχουν καταχωρηθεί.       
ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
Αρχαιολογία
Αρχιτεκτονική
Ιστορία
Μυθολογία
Θρησκεία
Λαογραφία - Ήθη / Έθιμα
Προσωπικότητες
Σπήλαια
Μουσεία
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ
Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
Νομός Δράμας
Προσωπικότητες: ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Ολες οι κατηγορίες
Δεν υπάρχουν υποκατηγορίες στη Θεματική Κατηγορία που επιλέξατε.

25/02/2008
Γεώργιος Μ. Βιζυηνός ( 1849 – 1896)

Ε. Δημητριάδου - Εφραιμίδου
Πηγή: Ι.Π.Ε.Τ.
© Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης
προεπισκόπηση εκτύπωσης

Ο Γ. Μ. Βιζυηνός, ποιητής, διηγηματογράφος, δοκιμιογράφος, υπήρξε μια ιδιάζουσα και πρωτοποριακή πνευματική μορφή των Ελληνικών γραμμάτων. Ανήκει στους εισηγητές και θεμελιωτές του ηθογραφικού και ψυχογραφικού διηγήματος της νεοελληνικής γλώσσας με ιδιαίτερη κυρίως αναφορά της θεματογραφίας του στην άπλη καθημερινή Θρακιώτικη ζωή και γλώσσα.

Γενήθηκε στις 8 Μαρτίου του 1849 στη Βιζύη ή Βιζώ, μικρή γραφική κωμόπολη της Ανατολικής Θράκης, πάνω στο δρόμο που περνούσε από τις Σαράντα Εκκλησιές και την Τσατάλτζα και ένωνε την Ανδριανούπολη με την Πόλη. Πλούσια σε λαϊκή παράδοη και ιστορικές μνήμες ενέπνευσε το έργο του Γ. Βιζυηνού και έγινε γνωστή σε όλους μέσα από τα διηγήματά του.

Το φιλολογικό του ψευδώνυμο προέρχεται από την ιδιαίτερη αυτή πατρίδα του, ενώ το πραγματικό του όνομα ήταν Γεώργιος Σύρμας.

Ο θάνατος του πατέρα του, σε ηλικία πέντε χρονών αποτέλεσε καθοριστικό παράγωντα για την εξέλιξή του. Μικρός ξενιτεύθηκε στην Κωνσταντινούπολη (1862 ή 1863), για να μάθει τη ραπτική τέχνη κοντά στο θείο του. Μετά το θάνατο του αφεντικού του ο Βιζυηνός με τη μεσολάβηση του προστάτη του Γιάγκου Τσελέπη (Γεωργιάδη) έφυγε στην Κύπρο και μπήκε κάτω από την προστσία του Αρχιεπισκόπου Σωφρονίου Β΄, στο Μετόχι του κύκκου ’γιος Προκόπιος, σκοπεύοντας να γίνει κληρικός. Σπούδασε στην Ανώτερη σχολή της Λευκωσίας και ξαναγύρισε ρασοφορεμένος στη Χάλκη, όπου γνώρισε τον τυφλό ποιητή Ηλία Τανταλίδη, δάσκαλο και πνευματικό του πατέρα στο ιεροσπουδαστήριο. Στη συνέχεια επέστρεψε στην Κωσταντινούπολη εγκαταλείποντας την κλειστή ζωή του ρασοφόρου και εξέδωσε (1873) την πρώτη του ποιητική συλλογή «Ποιητικά Πρωτόλεια» - Τύποις Βυζαντίου.

Το 1873 Γνωρίστηκε με τον πλούσιο τραπεζίτη του Σουλτάνου Γεώργιο Ζαρίφη, μπήκε κάτω από την προστασία του και κατέβηκε στην Αθήνα, για να τελειώσει (24 χρονών) τις γυμνασιακές του σπουδές στο γυμνάσιο της Πλάκας. Ένα χρόνο μετά (1874) γράφτηκε στη φιλοσοφική σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών, απογοητεύεται από την τυπολατρία που επικρατεί και φεύγει για να συνεχίσει τις σπουδές του στη Γερμανία ( Γοτίγγη, Βερολίνο, Λειψία ) αφού πρώτα βραβεύτηκε στο Βουτσιναίο διαγωνισμό για το επικολυρικό ποίημά του «Κόρδος».

Το 1881 έγραψε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα « Το παιχνίδι από απόψεως ψυχολογικής και παιδαγωγικής» και πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα.

Το πέρασμά του από το Παρίσι και η γνωριμία του με τον Βικέλα τον ώθησαν προς το διήγημα και σε δύο μόνο χρόνια το 1883 και 1884 είχε κόλας δημοσιεύσει τα περισσότερα από τα διηγήματά του. Το 1884 ο θάνατος του Ζαρίφη τον ανάγκασε να γυρίσει στην Αθήνα, όπου το 1885 με τη διατριβή του « Η φιλοσοφία του καλού παρά Πλωτίνω», πήρε τη θέση του καθηγητή της Ιστορίας της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Ο Βιζυηνός όμως δε συγκινήθηκε από την Πανεπιστημιακή του σταδιοδρομία. Έγραψε και άλλες ψυχολογικές μελέτες, διδακτικά εγχειρίδια, δημοσίευσε ποίηση, διηγήματα, άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά του καιρού του, έγινε συνεργάτης της ‘Εστίας’, του Γ. Δροσίνη, μπήκε σε λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής του ως το 1892, όπου μια διανοητική ταραχή του έκλεισε τη σταδιοδρομία.

Η ζωή του περιπετειώδης και πολυτάραχη, η ιδιαίτερη ψυχολογία του, οι θλιβερές οικογενειακές του περιπέτειες, οι ατυχίες του, οι ανεκπλήρωτοι έρωτες, το φάσμα της φτώχειας που τον απειλούσε, συνέτειναν στη νευρική του κατάρευση. Το 1892 τον έκλεισαν στο Δρομοκαΐτειο, όπου πέθανε το 1896 «συνέπεια μαρασμού, τελευταία περίοδος προϊούσης γενικής παραλύσεως», αφού άφησε πίσω του ένα σπουδαίο έργο που του χάρισε μια ξεχωριστή θέση στα νεοελληνικά μας γράμματα.

Το έργο του

Το 1873 τυπώθηκε η πρώτη ποιητική συλλογή «Ποιητικά Πρωτόλεια» στην Κωνσταντινούπολη με την προτροπή του Ηλία Τανταλίδη. Το 1874 βραβεύεται στον Βουτσιναίο ποιητικό διαγωνισμό το ποιητικό του έργο «Κόρδος», που τυπώθηκε στην Αθήνα το ίδιο έτος. Το 1876 ξαναβραβεύεται στον ίδιο διαγωνισμό με το έργο του «’ραις, Μάραις, Κουκουνάρες» το οποίο αργότερα ονόμασε, προσθέτοντας μερικά ακόμη ποιήματα, «Βοσπορίδες Αύραι». Το 1883 έβγαλε στο Λονδίνο τη συλλογή «Ατθίδες Αύραι».

Το 1885 έγραψε, εκτός από τις διατριβές του, τα βιβλία «Στοιχεία Λογικής», «Ψυχολογικαί μελέται επί του καλού»τ. Α΄Β΄, το 1888 « Οι καλόγεροι και η λατρεία του Διονύσου στη Θράκη», «Στοιχεία Ψυχολογίας», «Αι εικανστικαί τέχναι κατά την πρώτη εικοσιπενταετηρίδα του Γεωργίου Α΄», το 1882 « Ερίκος Ίβσεν» και το 1884 «Ανά τον Ελικώνα – Βαλλίσματα», ένα νέο ποιητικό είδος για την Ελλάδα, τις μπαλάντες, όπως γράφει ο Γ. Βελούδης, από το αρχαιοελληνικό βαλλίζω = χωρεύω, σημειώνει ο ίδιος ο Βιζυηνός. Τα ποιήματα αυτά γράφτηκαν ενώ ήταν κλεισμένος στο Δρομοκαΐτειο.

Σημαντικό επίσης θεωρείται το πεζογραφικό του έργο, το οποίο βγαίνει σχεδόν μέσα από μια διετία, 1884-1886, και αποτελείται από τπέντε εκτενή διηγήματα, όπου αντικατοπτρίζεται η ζωή της Θράκης και ο Βιζυηνός αναδεικνύεται ο σπουδαιότερος συγγραφέας του ψυχολογικού διηγήματος το οποίο ανοίγει το δρόμο αργότερα στον Παπαδιαμάντη και στον Καρκαβίτσα: « Το αμάρτημα της μητρός μου» δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εστία το 1883, όπως και το «Μεταξύ Πειραιώς και Νοωπόλεως» και « Ποιός ήτον ο φονεύς του αδελφού μου». Το 1884 πάλι στην Εστία τα διηγήματα «Αι συνέπειαι της παλαιάς ιστορίας» και «το μόνον της ζωής του ταξείδιον». Το 1884 επίσης δημοσίευσε το σύντομο διήγημα «Πρωτομαγιά» στην εφημερίδα Ακρόπολις, το διήγημα «Διατί η μηλιά δεν έγινε μηλέα» στην εφημερίδα ‘Εβδομάς’ το 1885 και μετά το θάνατό του η ‘Εστία’ δημοσίευσε το «Μοσκώβ Σελήμ» το 1895. Δημοσίευσε τέλος στη «Διάπλαση των παίδων» παιδικά ποιήματα και διηγήματα. Από τα πεζά παιδικά αναφέρουμε το «’ραψ και κάμηλος αυτός» 1879 και « ο Τρομάρας» 1884.
Βιβλιογραφία

Από τη μεγάλη βιβλιογραφία τη σχετική με το Βιζυηνό σημειώνουμε τα ακόλουθα έργα:
1. Βαλέτας Γ.: Η πανεπιστημιακή κριτική και η επίδρασή της στη νεοελληνική ποίηση. Ποιτικοί διαγωνισμοί «Νέα Εστία» τομ. Κ.Β. Αθήνα 1937.
2. Βάρναλης Κ.: Ένα λησμονημένο ποιητικό αριστούργημα « Αισθητικά – Κριτικά». Τομ. Β εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1958.
3. Βέης Ν.: « Η διδακτορική αυτοβιογραφία του Γ. Βιζυηνού»,Πρωία,29-3-1942.
4. Βιζυηνός Γ.: «Τα Διηγήματα» επιμέλεια Βαγγ. Παπαθανασόπουλος, έκδοση Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη, Αθήνα 1991.
5. Βιζυηνός Γ.: Τα άπαντα «Βίβλος». Αθήνα 1955.
6. Vitti M.: Ιδεολογική λειτουργία της Ελληνικής ηθογραφίας «Κείμενα» 1974.
7. Δόξας Τ.: Βιζυηνός μια παιδική πληγωμένη ψυχή. «Θρακικά Χρονικά» τ. 17-18,Ξάνθη 1965.
8. «Ενδοχώρα» περ. ειδικό τεύχος 3, 1996 Αφιέρωμα στο Γ. Βιζυηνό.
9. Εφραιμίδου-Δημητριάδου Ε. : Γ. Βιζυηνός «Μοσκώβ Σελήμ». Θεατρική απόδοση. Προλεγόμενα. Εκδ «Ηλιοτρόπιο» Ξάνθη 1991.
10. Θρύλος ’λκης: « Μορφές της Ελληνικής πεζογραφίας» τομ 2 Αθήνα 1963.
11. Θρακιώτης Κ.: Ο Γεώργιος Βιζυηνός 1849-1896. Η ζωή και το έργο του. ‘Θρακικά Χρονικά’ τ. 17-18, Ξάνθη 1965.
12. Ιντιάνος Α.Κ.: Ο Βιζυηνός στην Κύπρο. «Θρακικά Χρονικά» τ. 17-18, Ξάνθη 1965.
13. Ιωαννίδης Στεφ.: Γεώργιος Βιζυηνός. Σε μια άλλη διάσταση. Ξάνθη 1996 (εκδ Νομαρχία Ξάνθης).
14. Καμαριανάκης Ευαγγ.: ο Γεώργιος Βιζυηνός. «Εταιρία Θρακικών Μελετών» αρ. 100. Αθήνα 1961.
15. Κορδάτος Γ.: Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας, 1860-1890. «20ος αιώνας» τόμ Α. Αθήνα 1985.
16. Μαμώνη Κυ.: Γεώργιος Βιζυηνός. «Ελληνική δημιουργία» τόμος Δ, Αθήνα 1949.
17. Μαμώνη Κ.: Βιβλιογραφία του Γ. Βιζυηνού, Αθήνα 1963.
18. Μαμώνη Κ.: Η ακαδημαϊκή σταδιοδρομία του Βιζυηνού. «Θρακικά Χρονικά» τ. 30, Ξάνθη 1973.
19. Μαμώνη Κ.: Νέα στοιχεία για τη ζωή και το έργο του Βιζυηνού. Περ «Διαβάζω» τ. 278 (8-1-1992).
20. Μουλλάς Π.: Γ. Μ. Βιζυηνός. «Νεοελληνικά διηγήματα» Αθήνα 1994.
21. Μουσόπουλος Θ.: «Ο Γ. Βιζυηνός τον 21ο αιώνα». Φοροτεχνική και Θρακική προσέγγιση» ένθετο τεύχους 116/2003.
22. Μουσόπουλος Θ.: «Ο Γ. Βιζυηνός, το θέατρο και ο Ερρίκος Ίψεν» περ. Θρακικά τ. 12, 1999-2000.
23. Μουσόπουλος Θ.: «Ο Γ. Βιζυηνός σήμερα» Ξάνθη 2002.
24. Παλαμάς Κ.: « Τα πρώτα κριτικά» ’παντα, τομ. 2 & 8. Αθήνα.
25. Παναγιωτόπουλος Ι.Μ.: «.: Γεώργιος Βιζυηνός, η ζωή και το έργο». Βασική Βιβλιοθήκη. Έκδοση ‘Αετός’ τομ 18 , Αθήνα 1954.
26. Παράνθη Μιχ.: «Ανθολόγια Ελληνικής Ποίησης» τομ.2. εκδ Χιωτέλλη. Αθήνα.
27. Παπαχριστοδούλου Πολύδ.: «Ο Γεώργιος Βιζυηνός ως ποιητής και διηγηματογράφος» ‘Εταιρία Θρακικών Μελετών’αρ. 89. Αθήνα 1960.
28. Πολίτης Λινός.: «Ιστορία της νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας», Αθήνα 2001.
29. Σαχίνης Απ.: «Το νεοελληνικό μυθιστόρημα» Θεσ/νίκη 1958.
30. Σπεράντζας Σ.Γ. «Βιζυηνός Γ.» άρθρο στη ‘Μεγάλλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδια’.
31. Χάρης Π.: «Γεώργιος Βιζυηνός», Έλληνες πεζογράφοι τομ Γ, Αθήνα 1968.
32. Peri Massimo: « Το πρόβλημα της αφηγηματικής προοπτικής στα διηγήματα του Βιζυηνού » Ελληνικά. Τομ 36.τευχ 2.
33. Ράλλη Μαρία-Ιδράκου: « Γ. Βιζυηνός, ο ζωντανός φορέας της Θρακιώτικης παράδοσης ». Θρακικά, τομ 11 Αθήνα 1996-97. ( Φιλολογικό αφιέρωμα στον Γ. Βιζυηνό).
34. Χαϊδεμένου Καίτη-Λειβάδα: « Η καθολική αναγνώριση του Γ. Βιζυηνού ». ‘Ανθολόγια ποίησης – Διηγήματα’ Αφιέρωμα «Θράκη» εκδ. «Πολιτιστική Συνεργασία» Αθήνα 2006.