Οδηγός Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης

Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά δεδομένα κατά το τέλος της 2ης χιλιετίας υπήρχαν στη Θράκη πολλοί οικισμοί. Μια από τις θέσεις που κατοικήθηκαν ήδη από τα νεολιθικά χρόνια είναι η ευρύτερη περιοχή της Μαρώνειας στα νοτιοανατολικά της Κομοτηνής.

Τα ομηρικά έπη αποτελούν την πρώτη γραπτή πηγή για την Μαρώνεια. Την αναφέρουν σαν πατρίδα του Μάρωνα, ιερέα του Απόλλωνα, ο οποίος κατοικούσε στην πόλη Ίσμαρο και αναφέρεται ως ο πρώτος οικιστής της πόλης. Κατά τη μυθολογία, μετά τον Τρωικό πόλεμο ο ιερέας του Απόλλωνα Μάρων συναντήθηκε με τον Οδυσσέα και του προσέφερε επτά τάλαντα χρυσού, έναν αργυρό κρατήρα και δώδεκα αμφορείς με το κρασί, που χρησιμοποίησε ο Οδυσσέας για να τυφλώσει τον Κύκλωπα Πολύφημο. Σήμερα η σπηλιά που βρίσκεται ανάμεσα στο χωριό Προσκυνητές και τη Μαρώνεια, θεωρείται από τους ντόπιους ότι είναι η σπηλιά του Κύκλωπα. Συστηματικές ανασκαφές έφεραν στο φως κεραμική από τα νεολιθικά έως τα βυζαντινά χρόνια.

Στην Οδύσσεια αναφέρεται ότι κατά τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου στην περιοχή κατοικούσε το Θρακικό γένος των Κικόνων, οι οποίοι είχαν ιδρύσει, σύμφωνα με τον Στράβωνα μια σειρά πόλεων, ανάμεσα στις οποίες συγκαταλέγονται η Μαρώνεια και ο Ίσμαρος. Στην Ιλιάδα οι Κίκονες εμφανίζονται να πολεμούν στο πλευρό των Τρώων εναντίον των Ελλήνων.

Κατά τον 7ο αιώνα π.Χ., όπου τοποθετείται ο β’ ελληνικός αποικισμός, η εξεύρεση νέων πηγών πλούτου και η επέκταση του εμπορίου οδήγησαν τις ελληνικές πόλεις της κεντρικής και νησιώτικης Ελλάδας στις θρακικές ακτές. Οι νέες πηγές πλούτου (ξυλεία, ναυπηγήσιμη ύλη, πολύτιμα μέταλλα, δούλοι) οδήγησαν στην ίδρυση νέων πόλεων, ανάμεσα στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η Μαρώνεια. Οι Χιώτες φαίνεται πως ήταν οι πρώτοι που αποίκισαν στην προνομιακή γεωγραφικά και εύφορη θέση, στις νοτιοδυτικές πλαγιές του Ίσμαρου και ίδρυσαν την πόλη της Μαρώνειας στο α’ μισό του 7ου αιώνα π.Χ.

Η πόλη άκμασε γρήγορα και εξελίχθηκε σε μια από τις σημαντικότερες πόλεις της Θράκης, όπως δείχνουν τα αργυρά νομίσματά της, που άρχισαν να κυκλοφορούν πριν από το 500 π.Χ.. Κατά τους περσικούς πολέμους φαίνεται πως είχε την ίδια τύχη με τις υπόλοιπες ελληνικές πόλεις της Θράκης και υποτάχθηκε στους Πέρσες, ενώ μετά τη συντριβή των Περσών, προσχώρησε στην Α’ Αθηναϊκή Συμμαχία. Ο 4ος αιώνας π.Χ. είναι η εποχή της μεγάλης ακμής της πόλης. Αυτή την περίοδο πιθανότατα δημιουργήθηκε ένα τεχνητό λιμάνι για την προστασία του πολεμικού και εμπορικού στόλου.

Στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. εμφανίζεται στην Βόρεια Ελλάδα μια νέα δύναμη, οι Μακεδόνες, οι οποίοι με τον Φίλιππο Β’ επεκτείνονται ολοένα στην περιοχή και το 353 π.Χ. επιτίθενται στη Μαρώνεια, χωρίς, όμως να κατορθώσουν να την καταλάβουν. Λίγα χρόνια αργότερα όμως ο Φίλιππος Β’ κατάφερε να νικήσει τη Μαρώνεια και να θέσει τέλος στην ανεξαρτησία της, προσαρτώντας την στο βασίλειό του. Τότε σταμάτησε και η κυκλοφορία των χρυσών νομισμάτων που μέχρι τότε έκοβαν οι Μαρωνίτες χαράκτες και επετράπη μόνο η κοπή ασημένιων νομισμάτων. Από την πόλη του 4ου και του 3ου αιώνα π.Χ. οι ανασκαφές έφεραν στο φως το θέατρο, ένα ιερό και κατοικίες.

Κατά τα ελληνιστικά χρόνια τη Μαρώνεια διεκδικούν πολλοί βασιλείς και η πόλη αλλάζει διαρκώς επικυρίαρχο. Στις αρχές του δευτέρου προχριστιανικού αιώνα οι Μαρωνίτες ζήτησαν την επέμβαση της Ρώμης για να ελευθερωθούν από την κατοχή του Αντιόχου Β' της Συρίας. Μετά τη μάχη της Πύδνας (168 π.Χ.) και την οριστική κατάκτηση του Μακεδονικού κράτους από τους Ρωμαίους, η Μαρώνεια κηρύσσεται αυτόνομη πόλη, γνωρίζει περίοδο μακράς ειρήνης και εξελίσσεται σε μεγάλη εμπορική και οικονομική δύναμη, ενώ στο λιμάνι της καταλήγουν οι χερσαίοι εμπορικοί δρόμοι από τη βορειοθρακική ενδοχώρα. Την νέα οικονομική ανάπτυξη και ευημερία μαρτυρούν τα αργυρά τετράδραχμα της πόλης που φαίνεται πως κυκλοφόρησαν αυτή την εποχή.

Η ιστορία της πόλης συνεχίζεται και στα βυζαντινά χρόνια, οπότε γίνεται και έδρα επισκόπου. Στα μεσαιωνικά χρόνια οι κάτοικοι, εξαιτίας του φόβου των πειρατικών επιδρομών αποτραβήχτηκαν στο εσωτερικό, όπου ίδρυσαν το σημερινό, ομώνυμο χωριό.

Βιβλιογραφία:

Αθανασιάδης Π. (2003). Ψηφίδες από τη Θράκη του χτες. Εκδόσεις Πάραλος, διαθέσιμο στη διαδικτυακή διεύθυνση: http://alex.eled.duth.gr/Eldoseis/athan/index.htm. (Ημερομηνία τελευταίας επίσκεψης: 21-10-2007).

Αναγνωστοπούλου-Χατζηπολυχρόνη Η., (1988). Ανασκαφικές έρευνες στη Μαρώνεια και στα Σύμβολα, ΑΕΜΘ 1 (1987), σελ. 439-443.

Αρχαιολογικός Άτλας του Αιγαίου – Από την Προϊστορία έως την Ύστερη Αρχαιότητα, (1998). Έκδοση Υπουργείου Αιγαίου-Πανεπιστημίου Αθηνών, σελ. 177-178.

Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής, (2001). Το αρχαιολογικό έργο στη Θράκη 1998-2000, Περιλήψεις των ανακοινώσεων, Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, διαθέσιμο στη διαδικτυακή διεύθυνση:
http://alex.eled.duth.gr/Diadromes1/Research/index.htm. (Ημερομηνία τελευταίας επίσκεψης: 21-10-2007).

Αρχαιολογικός οδηγός, (1999). Έκδοση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, σελ. 21.

Αρχαιολογικός Χάρτης Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, Έκδοση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, σελ. 4.

Δεσύλλας Ν., (1996). Θράκη – Χρώματα και αποχρώσεις. Εκδόσεις Σύνολο, σελ.8, 12.

Δήμος Μαρώνειας. Έκδοση Δήμου Μαρώνειας.

Ελλάς-Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, (1992). Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Ανατ. Μακεδονίας – Θράκης.

Ζήκος Ν., (1984). Βυζαντινό οδοιπορικό στη Θράκη, στο Αρχαιολογία 13, Αφιέρωμα: Θράκη, σελ. 75.

Θράκη, Το σταυροδρόμι των Ελλήνων, (2000). Εκδόσεις Αδάμ, σελ. 17, 21, 23, 122, 125-126, 129.

Κούκος Μ. (1991). Στα βήματα του Ορφέα, Οδοιπορικό της Θράκης, διαθέσιμο στη διαδικτυακή διεύθυνση: http://alex.eled.duth.gr/Eldoseis/Koukos/orfeas/index.htm. (Ημερομηνία τελευταίας επίσκεψης: 21-10-2007).

Κουρκουτίδου Νικολαϊδου Ε.-Ασημακοπούλου Ατζακα Π., (1987-1990). Παλαιοχριστιανικό κτίσμα στη Μαρώνεια. Θρακική Επετηρίδα 7, σελ. 103-144.

Λάββας Γ.-Καραδέδος Γ., (1990). Βιτρουβιανές εφαρμογές στο θέατρο και σε υστεροκλασική κατοικία της Μαρώνειας, στο Μνήμη Δ. Λαζαρίδη, Πόλις και Χώρα στην Αρχαία Μακεδονία και Θράκη, Πρακτικά αρχαιολογικού συνεδρίου στην Καβάλα 9-11 Μαΐου 1986, σελ. 655-672.

Λαζαρίδης Δ., (1972). Μαρώνεια και Ορθαγορία. Αρχαίες Ελληνικές Πόλεις, αρ. 16.
Μαρώνεια: Πολιτιστική Εξέλιξη από την Αρχαιότητα ως τα Νεότερα Χρόνια, (2002). Έκδοση Υπουργείου Πολιτισμού – ΙΘ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.

Μπακιρτζής Χ., (1994). Βυζαντινή Θράκη, στο Θράκη, Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Ανατ. Μακεδονίας – Θράκης, σελ. 165-166.

Οδηγός περιήγησης Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, (2000). Έκδοση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, σελ. 77-78.

Πελεκίδης Χ., (1994). Οι Έλληνες στη Θράκη, στο Θράκη, Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Ανατ. Μακεδονίας – Θράκης, σελ. 108.

Νομός Ροδόπης, Έκδοση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης.

Σάρλα - Πεντάζου M., Πεντάζος Β., (1984). Μαρώνεια, στο Αρχαιολογία 13, Αφιέρωμα: Θράκη, σελ. 44-49.

Τριαντάφυλλος Δ., (1983). Συμμαχία Ρωμαίων και Μαρωνιτών. Θρακική Επετηρίδα 4, σελ. 419-446.

Τριαντάφυλλος Δ., (1994). Αρχαία Θράκη, στο Θράκη, Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Ανατ. Μακεδονίας – Θράκης, σελ. 42, 71-76.

Τσιμπίδης - Πεντάζος Ε., (1973). Ανασκαφή Μαρώνειας, ΠΑΕ, σελ. 83-86.

Τσιμπίδης - Πεντάζος Ε., (1975Α). Ανασκαφή Μαρώνειας, ΠΑΕ, σελ. 136-139.

Τσιμπίδης - Πεντάζος Ε., (1976Α). Ανασκαφή Μαρώνειας, ΠΑΕ, σελ. 130.

Τσιμπίδης - Πεντάζος Ε., (1978). Ανασκαφή Μαρώνειας, ΠΑΕ, σελ. 73-75.

Τσιμπίδης - Πεντάζος Ε., (1980). Ανασκαφή Μαρώνειας, ΠΑΕ, σελ. 1-2.

Τσιμπίδης - Πεντάζος Ε., (1982). Ανασκαφή Μαρώνειας, ΠΑΕ, σελ. 27-30.

Τσιμπίδης - Πεντάζος Ε., (1983Α). Ανασκαφή Μαρώνειας, ΠΑΕ, σελ. 27-29.

Τσιμπίδης - Πεντάζος Ε., (1985). Ανασκαφή Μαρώνειας, ΠΑΕ, σελ. 76-79.

Τσιμπίδης - Πεντάζος Ε., (1986). Ανασκαφή Μαρώνειας, ΠΑΕ, σελ. 146-148.

Τσιμπίδης - Πεντάζος Ε., (1990). Το αρχαίο θέατρο στη Μαρώνεια, στο Μνήμη Δ. Λαζαρίδη, Πόλις και Χώρα στην Αρχαία Μακεδονία και Θράκη, Πρακτικά αρχαιολογικού συνεδρίου στην Καβάλα 9-11 Μαΐου 1986, σελ. 637-644.

Rodopi, The land of the legends, (1998). Έκδοση Νομαρχίας Ροδόπης, σελ. 10-11, 13, 54-58.