Οδηγός Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης

Θέση: Η Μονή βρίσκεται βόρεια της Ξάνθης σε υψόμετρο 170 μ.
Ιστορία: Το όνομα της προέρχεται, σύμφωνα με την παράδοση, από την εύρεση της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας μέσα σε καλαμώνα στον ποταμό Κόσυνθο. Η Μονή ιδρύθηκε πιθανότατα γύρω στον 11ο αιώνα. Σε λειτουργικά χειρόγραφα του 13ου – 15ου αιώνα, που βρίσκονται σήμερα στη Σόφια, παρέχονται πληροφορίες για την ιστορική πορεία της μονής. Μετά τα μέσα του 15ου αιώνα η Μονή ακμάζει και από το 16ο αιώνα μαρτυρείται λειτουργία αντιγραφικού εργαστηρίου. Το 18ο και 19ο αιώνα η Μονή αυξάνει την περιουσία της, ενώ φαίνεται ότι υπέστη σημαντικές ζημιές από τους σεισμούς του 1829. Τα κειμήλια της Μονής αφαιρέθηκαν από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκαν στη Σόφια. Το μοναστήρι υπέστη σημαντικές καταστροφές από τους σεισμούς του 1829. Από τα κειμήλια της Μονής ενδιαφέρον παρουσιάζει η εφέστια εικόνα της Παναγίας «Καλαμιώτισσας», έργο πιθανόν του 16ου αιώνα και η εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, έργο του 19ου αιώνα.
Η Μονή είναι γυναικεία.
Το καθολικό: Η Μονή τιμάται στην Κοίμηση της Θεοτόκου, γιορτάζει όμως στις 23 Αυγούστου. Το σημερινό καθολικό αντιγράφει το ναό του Πρωτάτου στο ¶γιον Όρος, και είναι κτήριο που θεμελιώθηκε το έτος 1996 και εγκαινιάστηκε το 2001 από το Μητροπολίτη Ξάνθης και Περιθεωρίου κ. Παντελεήμονα.
Βιβλιογραφία: ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΟΥ, Κατάλογοι δύο των χειρογράφων των εν Ξάνθη της Θράκης ιερών ενοριακών Μονών Παναγίας Αρχαγγελιωτίσσης και Παναγίας Καλαμούς, Βyzantinische Ζeitschrift 12 (1912)• ΑΝΤΩΝΙΟΣ Μητροπολίτης Ξάνθης, Ιερά Μονή Παναγίας Καλαμούς, Θρακικά Χρονικά 1 (1961)• Α. ΓΕΡΟΜΙΧΑΛΟΣ, Ιωακείμ Σγουρός, Μητροπολίτης Ξάνθης και αι αποφάσεις της Δημογεροντίας, Θεσσαλονίκη 1968· ΣT. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Μικρός Οδηγός Ξάνθης (Τουριστικός-Ιστορικός-Αρχαιολογικός), Ξάνθη 1969• Α. ΓΕΡΟΜΙΧΑΛΟΣ, Αι επί Τουρκοκρατίας Δημογεροντίαι. Η Δημογεροντία Ξάνθης, Θεσσαλονίκη 1973· Π. Α. ΓΕΩΡΓΑΝΤΖΗΣ, Συμβολή εις την ιστορίαν της Ξάνθης, Ξάνθη 1976• Σ. ΚΟΚΚΙΝΗΣ, Τα μοναστήρια της Ελλάδος, Οδηγός-Ιστορία-Θησαυροί-Βιβλιογραφία, Αθήνα 1976• Φ. ΤΡΙΑΡΧΗΣ, Η Ξάνθη διά μέσου των αιώνων, Αρχείον Θράκης 39 (1976)• Π. Α. ΓΕΩΡΓΑΝΤΖΗΣ, Τα ιερά Προσκυνήματα της Ξάνθης, Ξάνθη 1980• Αρχιμ. ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ ΜΟΥΤΑΦΗΣ, Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών Ξάνθης, στο: Θρησκευτικά Μνημεία στο Νομό Ξάνθης, επιμέλεια: Γεώργιος Χρ. Τσιγάρας, Ξάνθη 2005.