Οδηγός Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης

Στην περιοχή της Βιστωνίδας λίμνης, κοντά στο σημερινό χωριό Πόρτο Λάγος, οι ανασκαφές έφεραν στο φως λιγοστά κατάλοιπα, πιθανότατα κάποιου αρχαίου οικισμού. Iδιαίτερα ξεχωρίζουν ένα ενεπίγραφο, επιτύμβιο ανάγλυφο του 4ου αιώνα π.Χ. με παράσταση ήρωα-ιππέα και δύο μαρμάρινα, δωρικά κιονόκρανα των ελληνιστικών χρόνων, που δεν αποκλείεται, όμως, να προέρχονται και από την γειτονική πόλη Δίκαια.

Ωστόσο, τα σημαντικότερα ευρήματα της περιοχής ανήκουν πιθανότατα στους Πόρους, έναν βυζαντινό οικισμό με εμπορικό, στρατιωτικό και αλιευτικό χαρακτήρα, που έλεγχε την είσοδο στη Bιστωνίδα λίμνη, η οποία την εποχή εκείνη ήταν ανοιχτή προς τη θάλασσα.

Δυτικά του οικισμού αποκαλύφθηκε μεγάλο τμήμα του οχυρωματικού περιβόλου σε μήκος 170 μ. Ο περίβολος διατηρεί τετράπλευρους πύργους, αντηρίδες και κλίμακες ανόδου στον περίδρομο. Μέσα στα όρια του περιβόλου αποκαλύφθηκαν τα ερείπια βυζαντινού ναού, ίσως του επισκοπικού ναού των Πόρων, ο οποίος χρονολογείται στον 9ο-10ο αιώνα μ.Χ. Στην περιοχή γύρω από το βυζαντινό ναό, ανασκάφηκε νεκροταφείο του 12ου-13ου αιώνα μ.Χ., στο οποίο βρέθηκε λίθινο κάλυμμα ρωμαϊκής σαρκοφάγου σε δεύτερη χρήση. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα κτίσμα πρώιμου σταυροειδούς εγγεγραμμένου τύπου, το οποίο είναι θεμελιωμένο στα ερείπια παλαιοχριστιανικού, πιθανότατα κτιρίου. Από το παλαιοχριστιανικό κτίσμα προέρχονται μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη, τα οποία είναι εντοιχισμένα στους τοίχους του επισκοπικού ναού στους Πόρους και στη δεξαμενή του αγιορείτικου μετοχίου του Aγίου Nικολάου, ιδρυμένου σε προσκείμενη ανατολική νησίδα.

Στην περιοχή του Πόρτο Λάγος βρέθηκαν ένας χάλκινος σταυρός-εγκόλπιο, πόρπες και χάλκινα νομίσματα, τα οποία χρονολογούνται από τον 4ο αιώνα π.Χ. έως τα βυζαντινά χρόνια, ενώ άφθονα είναι και τα όστρακα υστερο-ρωμαϊκών και παλαιοχριστιανικών χρόνων, από τα οποία πολλά ανήκουν σε αμφορείς.

Βιβλιογραφία:

Αρχαιολογικός Χάρτης Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, Έκδοση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, σελ. 4.

Δεσύλλας Ν., (1996). Θράκη – Χρώματα και αποχρώσεις. Εκδόσεις Σύνολο, σελ.11.

Ελλάς-Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, (1992). Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Ανατ. Μακεδονίας – Θράκης.

Ζήκος Ν., (1984). Βυζαντινό οδοιπορικό στη Θράκη, στο Αρχαιολογία 13, Αφιέρωμα: Θράκη, σελ. 72-73.

Θράκη, Το σταυροδρόμι των Ελλήνων, (2000). Εκδόσεις Αδάμ, σελ. 23, 91.

Κούκος Μ. (1991). Στα βήματα του Ορφέα, Οδοιπορικό της Θράκης, διαθέσιμο στη διαδικτυακή διεύθυνση: http://alex.eled.duth.gr/Eldoseis/Koukos/orfeas/index.htm. (Ημερομηνία τελευταίας επίσκεψης: 21-10-2007).
Μπακιρτζής Χ., (1980). Αρχαιολογικές έρευνες στο Πόρτο Λάγος. Fondation Europιenne de la Science, Activitι Byzantine, Rapports des missions effectuιes, σελ. 47-75.

Μπακιρτζής Χ., (1981). Αρχαιολογικές έρευνες στο Πόρτο Λάγος. Fondation Europιenne de la Science, Activitι Byzantine, Rapports des missions effectuιes, σελ. 57-104.

Μπακιρτζής Χ., (1982). Αρχαιολογικές έρευνες στο Πόρτο Λάγος. Fondation Europιenne de la Science, Activitι Byzantine, Rapports des missions effectuιes, σελ. 5-27.

Μπακιρτζής Χ., (1994). Βυζαντινή Θράκη, στο Θράκη, Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Ανατ. Μακεδονίας – Θράκης, σελ. 162.

Ξάνθη, Τουριστικός οδηγός του Νομού, (2002). Έκδοση Νομαρχίας Ξάνθης, σελ. 25.

Ξάνθη, ο θησαυρός της Θράκης, Έκδοση Νομαρχίας Ξάνθης.