Οδηγός Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης

Ο αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων συνίσταται από τα ερείπια ενός οχυρωμένου πολεοδομικού συνόλου, διαμορφωμένου σε φάσεις, με αρχική την κατασκευή της νέας πόλης των Φιλίππων πάνω στον προϋφιστάμενο οικισμό Κρηνίδες, μετά την κατάκτησή του από τον πατέρα του Μ. Αλεξάνδρου, Φίλιππο Β΄της Μακεδονίας. Περιλαμβάνει οχυρωματικό περίβολο με αρχαιότερη φάση ανέγερσης στην εποχή του Φιλίππου Β' και νεότερη στα χρόνια του Ιουστινιανού Α' (527-565 μ.Χ.). Εδώ υπάρχει η μεγαλύτερη βασιλική που έχει ως τώρα ανασκαφεί, η χριστιανική Βασιλική Α, του τέλους του 5ου αι., τρίκλιτη, με μήκος 136μ. και πλάτος 50μ. και η Βασιλική Β, που διαφοροποιείται αρχιτεκτονικά από τον τύπο της ελληνικής, ξυλόστεγης βασιλικής και πλησιάζει τον τύπο της βασιλικής με τρούλο, όπως είναι η Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης. Σε ιδιαίτερο συγκρότημα του 5ου αι. μ.Χ., γύρω από έναν οκταγωνικό ναό διατάσσονται βαπτιστήριο, δημόσιο λουτρό, επισκοπικό μέγαρο, αποθήκες. Της ίδιας περίπου εποχής είναι και το συγκρότημα του επισκοπείου, με κεντρική υπαίθρια κλειστή αυλή και πτέρυγες διαμερισμάτων, αιθουσών υποδοχής, συγκεντρώσεων και πολλές, μεγάλες αποθήκες. Η ρωμαϊκή Αγορά (forum), χρονολογείται στον 1ο αι. μ.Χ. και βρίσκεται στο κέντρο της αρχαίας πόλης, ανάμεσα σε δύο μεγάλους παράλληλους, πλακόστρωτους δρόμους, από τους οποίους ο βόρειος έχει ταυτιστεί με την αρχαία Εγνατία οδό, που συνέδεε δύο πύλες των τειχών της πόλης και αποτέλεσε τον decumanus maximus (= μεγαλύτερη αρτηρία) της ρωμαϊκής αποικίας, που διαδέχθηκε την μακεδονική πόλη. Η παλαίστρα είναι κτηριακό συγκρότημα του 2ου αι. μ.Χ., που καταστράφηκε με το τέλος της αρχαίας πόλης και το συγκρότημα θέρμες-λέσχη, του 3ου αι. μ.Χ., περιλαμβάνει σε δύο πτέρυγες αίθουσες συγκεντρώσεων και αναψυχής, διαμερίσματα λουτρού, εγκαταστάσεις για θέρμανση νερού και τρεις μεγάλες αίθουσες με πισίνες . Το διάγραμμα των οχυρώσεων, δείχνει προσανατολισμό της αρχαίας πόλης από βορρά προς νότο, περιλαμβάνει ακρόπολη, θέατρο και παλαίστρα, υπογραμμίζοντας τον αρχαιοελληνικό τύπο της πόλης, που ο σχεδιασμός της είχε στόχο την παροχή παιδείας στους πολίτες. Τα μεταγενέστερα κτήρια του συνόλου διαμόρφωσαν την ρωμαϊκή μορφολογία της, που διατήρησε ως πρότυπα τα βασικά ελληνικά χαρακτηριστικά με την γεωμετρική, γραμμική χωροθέτηση των λειτουργιών ανάμεσα σε παράλληλους κύριους δρόμους με ορθογωνική διάταξη των εγκαρσίων μικρότερης σημασίας δρόμων, ιδιαίτερα στο κέντρο.